Choroba Alzheimera to nie tylko kłopoty z pamięcią

Istnieje przekonanie, że starsza osoba ma prawo zapominać i gorzej sobie radzić. Istotnie, wraz z wiekiem nasza pamięć może być nieco słabsza, nie przyswajamy informacji tak szybko jak dawniej, funkcje poznawcze stają się mniej elastyczne. Jednak stan, w którym widać wyraźne pogorszenie pamięci i myślenia oraz naszego funkcjonowania wymaga konsultacji specjalisty.

Co powinno zwrócić uwagę naszą i rodziny?
Pacjent z problemami z pamięcią może pytać wiele razy o to samo lub opowiadać kilkakrotnie w ciągu dnia tę samą historię. Wynika to z faktu, że nie pamięta, o co przed chwilą pytał lub o czym mówił. Ponadto może zapominać lub mylić bieżące fakty np. kogo wczoraj odwiedził, co było dziś na śniadanie, jaki dziś dzień tygodnia lub miesiąc. Problemem staje się odnalezienie przedmiotów codziennego użytku jak dokumenty, portfel, pieniądze, garderoba, klucze. Pacjenci nie pamiętają, gdzie je schowali, zaś mogą być one znajdowane w nietypowych, zaskakujących miejscach.

Osłabieniu ulega nie tylko pamięć ale także zdolność uczenia się. Dlatego osoba dotknięta otępieniem nie będzie potrafiła nauczyć się obsługi nowego pilota, telefonu, mikrofalówki. Problemy z pamięcią i myśleniem nieuchronnie prowadzą do gorszego radzenia sobie z codziennymi obowiązkami. Dlatego osoba, która do tej pory świetnie gotowała, może mieć problem z przyrządzeniem smacznej zupy, dania stają się jednostajne, jałowe. Rodzina przejmuje płatności za czynsz, prąd i nawet drobne zakupy, bo chory przestaje sobie z tym radzić.

W codziennym życiu widoczny może być coraz częstszy brak słów i trudności z nazywaniem przedmiotów oraz zmiana zachowania. Pacjenci stają się mało aktywni, bez zainteresowań, apatyczni. Objawy te mogą przypominać depresję lub czasami przyjmować jej rozmiary, gdyż często obniżenie nastroju i depresja w wieku podeszłym może poprzedzać rozwój choroby Alzheimera.
Niestety bywa tak, że bliscy zaczynają niepokoić się dopiero wtedy, gdy wydarzy się coś zagrażającego osobie chorej, np. zgubi się podczas zakupów w oddalonym o 20 kroków rynku lub zapomni wyłączyć gaz.

Dlatego powyżej opisane symptomy są sygnałem, iż należy skonsultować się z lekarzem specjalistą. W Łodzi pacjentami z chorobą Alzheimera opiekują się głównie  psychiatrzy, ale może być to także geriatra lub neurolog. Lekarz przeprowadzi wywiad i badanie pacjenta w kierunku zaburzeń poznawczych. Konieczne będzie wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych (najczęściej tomografia komputerowa głowy) w celu wykluczenia innych schorzeń odpowiedzialnych za problemy z pamięcią.

Otępienie w chorobie Alzheimera nie jest objawem naturalnego starzenia się organizmu, tylko chorobą o specyficznych przyczynach. Częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem, według badań amerykańskich dotyka nawet 50 proc. osób po 85. roku życia. W przebiegu choroby dochodzi do odkładania się w mózgu nierozpuszczalnego białka zwanego białkiem beta-amyloidu. Proces ten doprowadza do uszkodzenia neuronów, zmniejszonego uwalniania acetylocholiny w mózgu i postępujących zaburzeń pamięci, myślenia i funkcjonowania.

Czy możemy się jakoś zabezpieczyć i przeciwdziałać chorobie?
Badania dowodzą, że utrzymywanie aktywności intelektualnej mimo starszego wieku, dieta śródziemnomorska, umiarkowane spożycie alkoholu (1-2 kieliszki czerwonego wina dziennie) mogą zmniejszyć ryzyko choroby.
Należy jednak pamiętać, że alkohol to broń obosieczna i większe jego spożycie przynosi odwrotny efekt. Trzeba także zadbać o zdrowie ogólne i prawidłowe leczenie współistniejących chorób: kontrolę nadciśnienia, poziomu cukru, cholesterolu i trójglicerydów, utrzymywanie aktywności fizycznej i kontrolę masy ciała.
Niestety, nie istnieją  jeszcze leki, które usuwają przyczynę choroby, obecnie dostępne preparaty działają objawowo. Leki te to tzw. inhibitory acetylocholinesterazy, mają one działanie zwiększające poziom acetylocholiny w mózgu, co spowalnia przebieg choroby i daje większy komfort codziennego życia oraz funkcjonowania.Inna grupa leków to preparaty memantyny działające ochronnie na komórki nerwowe.

Oprócz farmakologii ważny jest codzienny trening funkcji poznawczych. Chodzi tutaj o czytanie, dyskutowanie, rozwiązywanie zadań w specjalnych zeszytach i programach komputerowych rehabilitujących funkcje poznawcze. Opieka nad osobą dotkniętą chorobą Alzheimera może być trudna i obciążająca, wymaga specyficznej wiedzy, jak postępować i reagować w określonych sytuacjach. Zarówno pacjenci, jak i bliscy mogą skorzystać z rad i pomocy Środowiskowych Domów Samopomocy. Niestety, ta forma pomocy jest jeszcze w Polsce mało dostępna i słabo finansowana.