Nie chcemy mieszkać w Azbestowie

Azbest to handlowa nazwa dość powszechnego minerału o włóknistej strukturze, który naturalnie występuje w przyrodzie. Pod względem chemicznym są to uwodnione krzemiany metali, w składzie których można znaleźć wapń, sód, magnez i żelazo.

Charakterystyczne cechy azbestu to:
- wysoka wytrzymałość mechaniczna, wytrzymałość na rozciąganie i zgniatanie dzięki swojej elastyczności, miękkości i sprężystości,
- duża odporność na działanie wysokich i niskich temperatur,
- niepalność,
- odporność na działanie czynników chemicznych i biologicznych, w tym substancji żrących,
- możliwość przędzenia,
- lekkość,
- niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne.

Dzięki powyższym cechom azbest znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle i budownictwie. Szacuje się, że był wykorzystywany do produkcji ponad 3 tysięcy wyrobów.
Najważniejsze to:
- wyroby budowlane azbestowo-cementowe (eternit) - płyty dekarskie płaskie i faliste, płyty okładzinowe i elewacyjne, rury wodociągowe i kanalizacyjne, przewody wentylacyjne i dymowo-spalinowe, rynny spustowe zsypów na śmieci, kształtki azbestowo-cementowe,
- wyroby izolacyjne (termoizolacyjne, elektroizolacyjne oraz izolacji akustycznej) i ogniotrwałe - izolacja kotłów parowych, bojlerów, wymienników ciepła, zbiorników, przewodów rurowych, chłodni, urządzeń grzewczych, materiały termoizolacyjne stosowane do ubrań i tkanin ognioodpornych np. kocy gaśniczych, izolacja instalacji elektrycznych, tkaniny wygłuszające hałas,
- wyroby uszczelniające - tektury, płyty i uszczelki azbestowo-kauczukowe, uszczelki klinkieryt, szczeliwa plecione.
Udział samego azbestu w poszczególnych materiałach jest różny i wynosi od kilku do kilkudziesięciu procent.
Szerokie zastosowanie azbestu miało miejsce w XX wieku. W Polsce co prawda nie eksploatowano złóż azbestu, ale sprowadzano go głównie z terenu byłego Związku Radzieckiego, Chin i Afryki południowej. Choć produkcja wyrobów zawierających azbest trwała do roku 1998, obecnie w kraju jest nadal użytkowane wiele milionów ton tego materiału.
Czy należy obawiać się azbestu?
Współcześnie wiadomo, że azbest jest groźnym czynnikiem chorobotwórczym. Niebezpieczeństwo pojawia się wskutek rozpylenia w powietrzu włókien azbestowych, uwalnianych w trakcie wydobycia azbestu oraz w procesie produkcji, obróbki i eksploatacji wyrobów zawierających azbest, a także podczas ich uszkodzenia lub wskutek ich korozji. Źródłem narażenia, prócz zanieczyszczonego powietrza, może być woda, do której azbest trafia z rur azbestowo-cementowych.
Właściwości chorobotwórcze włókien azbestowych zależą od takich czynników jak rodzaj azbestu, wymiary i kształt włókien, ich stężenie, czas ekspozycji organizmu na ich działanie, a także efektywność biologicznych mechanizmów oczyszczania układu oddechowego oraz ewentualnego wpływu innych toksyn.
Największe zagrożenie dla organizmu stanowią włókna respirabilne, czyli takie, które dostają się z wdychanym powietrzem do pęcherzyków płucnych. Wdychane do płuc włókna są pochłaniane przez komórki układu odpornościowego, jednak ze względu na swoją długość nie mieszczą się w komórce, tylko wystają z niej, powodując wyciek jej zawartości i obumarcie komórki.
Dopiero w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia azbest uznano za groźny dla zdrowia i jeden z czynników rakotwórczych. W Polsce, zgodnie z ustawą o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, produkcja płyt azbestowo-cementowych została zakończona we wrześniu 1998 r. Od 28 marca 1999 r. obowiązuje też zakaz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest.
Aktualnie w Polsce przepisy prawa jasno precyzują, jak postępować z wyrobami zawierającymi azbest (ocena ich stanu, usuwanie, zabezpieczenia podczas pracy z azbestem, pakowanie, transport, unieszkodliwianie).
Opracowany przez Ministra Gospodarki Program Oczyszczania Kraju z Azbestu zakłada usunięcie wyrobów azbestowych do 2032 roku.

WFOŚiGW w Łodzi finansuje usuwanie wyrobów zawierających azbest w formie dotacji. Jednostki samorządu terytorialnego, aby ubiegać się o środki, winny posiadać program usuwania wyrobów zawierających azbest, uchwalony przez Radę Gminy. Jego opracowanie poprzedzone jest wykonaniem inwentaryzacji. Na sporządzenie takiego programu można otrzymać dotację w wysokości do 90% kosztu całkowitego zadania.
W bieżącym roku łódzki Fundusz nawiązał współpracę z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie i wspiera działania polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest ze środków własnych oraz udostępnionych przez Narodowy Fundusz w ramach Programu priorytetowego "Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne - część II: Usuwanie wyrobów zawierających azbest". Dotacje udzielane są jednostkom samorządu terytorialnego, a za ich pośrednictwem innym podmiotom, również osobom fizycznym i przedsiębiorstwom. Wynoszą one do 99 % kosztów kwalifikowanych, w tym do 50 %, ale nie więcej niż 400 zł za 1 Mg, ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW. Pozostałą część dofinansowania zabezpiecza WFOŚiGW w Łodzi.
Wnioski o dofinansowanie należy składać do Funduszu według wzoru aktualnie obowiązującego formularza wniosku o dofinansowanie wraz z "Kartą planowanego efektu rzeczowego i ekologicznego z dziedziny Gospodarka Odpadami i Ochrona Powierzchni Ziemi - AZBEST". Wszystkie dokumenty można pobrać ze strony http://www.zainwestujwekologie.pl/
Nabór trwa do 30.09.2013 r. Z dofinansowania można pokrywać wydatki dotyczące usunięcia wyrobów zawierających azbest, przeznaczone na ich: demontaż, zbieranie, załadunek oraz przygotowanie do transportu i transport, a także przekazanie wyrobów zawierających azbest do unieszkodliwienia. Dofinansowanie nie obejmuje kosztów wykonania nowego pokrycia dachowego oraz kosztów związanych z demontażem starej konstrukcji dachu.
Od ubiegłego roku wdrażany jest też Program priorytetowy związany z usuwaniem azbestu dla osób fizycznych. Są to dotacje w formie częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego. Realizacja programu zaplanowana jest na lata 2012-2014 z pulą środków do rozdysponowania w wysokości 600.000,00 zł.
Dotacja (spłata kapitału kredytu) nie może przekroczyć 99% kosztów kwalifikowanych zadania obejmujących demontaż, przygotowanie do transportu załadunek oraz transport, rozładunek, a także przekazanie wyrobów zawierających azbest do unieszkodliwienia metodami dopuszczalnymi do stosowania w Polsce.
Program obejmuje zadania związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest z budynków mieszkalnych i gospodarczych takich jak np. stodoły, obory, wiaty, szopy, garaże, altany oraz usuwaniem wyrobów azbestowych zdemontowanych uprzednio z budynków i zgromadzonych na posesji Beneficjenta. Koszt kwalifikowany nie może przekroczyć 1.000,00 zł kompleksowej usługi związanej z usunięciem 1 Mg wyrobów zawierających azbest.
Program jest skierowany dla osób fizycznych realizujących zadania na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz rolników będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości położonej w województwie łódzkim. W przypadku tej formy wsparcia wnioski należy składać w wybranym banku, który współpracuje z Funduszem w tym zakresie.
Lista banków dostępna jest na stronie http://www.zainwestujwekologie.pl/ w zakładce "Oferta dla osób fizycznych". W roku bieżącym wnioski można składać do końca września.