Pisanki wielkanocne. Jak zrobić? [historia]

Wielkanoc 2014 życzenia i wierszyki na świąteczne

Tradycja ozdabiania jaj pochodzi ze starożytnej Persji, sprzed ponad 4000 lat, znana też była w Mezopotamii, Grecji i Egipcie. Najstarsze polskie pisanki pochodzą natomiast z końca X wieku, odnaleziono je w trakcie wykopalisk prowadzonych na opolskim Ostrówku, wśród pozostałości dawnego grodu słowiańskiego. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika sporządzonego na bazie łupin cebuli lub ochry, nadających im charakterystyczny brunatnoczerwony kolor. Pisanka nie była pierwotnie symbolem chrześcijańskim. Elementem wielkanocnej tradycji stała się po latach bezskutecznych starań Kościoła, by wykorzenić prasłowiańskie zwyczaje.

Jak zrobić wielkanocną pisankę?

Pisanek nie może zabraknąć na świątecznym stole. Mają one symbolizować rodzącą się do życia przyrodę oraz nadzieję i wiarę, jakie niesie zmartwychwstanie Chrystusa.
Na świecie istnieją tylko dwa muzea poświęcone wyłącznie pisankom. Pierwsze powstało w 1987 r. w Kołomyi na Ukrainie. W 2004 r. w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu otwarto stałą ekspozycję ponad 1000 pisanek z całego świata, gromadzonych przez 35 lat przez panią prof. Irenę Stasiewicz-Jasiukową z Państwowej Akademii Nauk w Warszawie.

fot. Rojza

Najsłynniejsze wśród artystycznych pisanek są wykonywane ze złota, inkrustowane drogimi kamieniami, kością słoniową oraz macicą perłową, zdobione technikami jubilerskimi jajka tworzone pod koniec XIX wieku przez petersburskiego jubilera Petera Carla Fabergé. Początkowo projektowane były wyłącznie dla rodziny carskiej, później także dla innych wysokich dostojników. Inne wielkanocne dzieła sztuki rosyjskiej wywodzące się z tradycji ludowej to jajka lub ich drewniane imitacje, pokryte czarną laką i zdobione miniaturowym malarstwem temperowym.
My także możemy wyczarować piękne pisanki na swój świąteczny stół przy pomocy kilku prostych technik.

Pisanka wilkanocna, jak ją pokolorować?

Jednolicie barwione pisanki uzyskać można nie tylko za pomocą gotowych farbek, które kupujemy w sklepie. Oto przepisy na naturalne barwniki:

- brunatny – wywar z łupin orzecha włoskiego
- zielony - wywar z młodego zielonego żyta, pokrzyw, liści barwinka lub jemioły
- żółtawy – wywar z liści brzozy, olchy, kory jabłoni, suszonych kwiatów jaskrów polnych, rumianku, suchych łupin cebuli
- różowy - sok z buraka
- fioletowy – napar z owoców czarnego bzu lub z płatków malwy
- niebieski - owoce tarniny
- czarny – wywar z kory dębu i olchy

fot. Rojza

Mieszanki ziołowe można kupić w aptekach i sklepach zielarskich. Ufarbowane jajka dobrze jest przetrzeć olejem, aby podkreślić kolor i nadać efektowny połysk. Można je dodatkowo ozdobić wydrapanymi za pomocą cienkiego ostrego noża wzorkami.
Jajka można pomalować także we wzory – paski, kratkę, kropki – używając w tym celu pędzelków lub patyczków.

Ciekawy efekt uzyskamy wykorzystując gąbkę: tniemy ją na tyle kawałków, ile mamy kolorów farbek, następnie kolejno nanosimy wzór na skorupkę, lekko przyciskając namoczoną farbą gąbeczkę (najlepiej jest zaczynać od najciemniejszej barwy). Musimy pamiętać, by dać wyschnąć każdej kolejnej warstwie! Możemy też powycinać z gąbki stempelki w różnych kształtach i za ich pomocą udekorować pisanki.

fot. Emilia Białecka

Jak ozdobić pisankę wielkanocną?

Przydatna okazać się może również folia bąbelkowa – smarujemy ją farbką i przetaczamy po niej jajko. Po wyschnięciu można powtórzyć te same czynności z innym kolorem barwnika. W ten sposób bez wysiłku uzyskamy bardzo oryginalny deseń.
Z powodzeniem możemy wykorzystać również kolorową bibułę, aby uzyskać subtelne, pastelowe odcienie. Potnij różne kolory bibuły na małe kawałki i rozłóż na plastikowej folii. Zmocz dobrze jajko i owiń je bibułą, a następnie folią spożywczą. „Zapakowaną” pisankę odłóż na bok i poczekaj, aż wyschnie. Aby umieścić na pisance konkretny obrazek lub napis, po zmoczeniu nałóż na jajko wycięty z bibuły wzór. Po chwili delikatnie dociśnij papierowym ręcznikiem, a potem usuń ręcznik razem z bibułą.

Można też okleić pisankę ozdobami, wykorzystując przeróżne materiały, które znajdziemy w pasmanterii – ozdobne taśmy, kokardki, cekiny, brokat, kolorowe kamyczki, w kuchni – przyprawy (papryka w proszku, kminek, gorczyca, kolorowy pieprz, suszony koperek, goździki, anyż), czy w ogrodzie – drobne kwiatki, listki. Pamiętajmy, żeby używać naturalnego kleju rozpuszczalnego w wodzie.

A więc do dzieła i Wesołych Świąt!!