„Piłsudski”: Fragment życiorysu „Ziuka” jak w czytance opowiedziany

Kontrowersje dobrze się na ekranie sprawdzają i kontrowersyjne elementy biografii Piłsudskiego są jak dla kina skrojone. Michał Rosa sumiennie je pozbierał i po kolei wyliczył, a przynajmniej zasygnalizował. Oglądamy więc, że „Ziuk” w swej zapalczywości był głuchy na argumenty przeciwstawne jego wizji, a w zamachach mających unicestwiać wrogów i wstrząsnąć okupantem przeprowadzanych przez bojówki, które uruchomił i rozbuchał, ginęli również ci, którzy znaleźli się w niewłaściwym miejscu, o niewłaściwym czasie - ba, w jednej ze scen ujrzymy, iż wśród ofiar znalazło się i dziecko carskiego generała. Przyglądamy się jego miłosnym perypetiom, kiedy to ma żonę i kochankę, z którą - jak wiemy z historii - weźmie ślub dopiero po śmierci żony. I akurat ten wątek jest wyjątkowo beznamiętny, właściwie trudno zrozumieć, po co Piłsudskiemu były w ogóle potrzebne kobiety, nie odkrywamy także dlaczego właściwie wdał się w romans. Zauważamy, że „Ziuk” wiele o walce mówi, ale do boju z bronią w ręku wysyła innych, wymaga od współpracowników wielu poświęceń. Jednocześnie Rosa podkreśla siłę i charyzmę osobowości Piłsudskiego, które sprawiały, że był w stanie pociągnąć za sobą grupę osób, z którą dokonywał rzeczy uważanych za niemożliwe, a gdy wchodził na partyjne zebranie cichły rozmowy. Rosa jednak poukładał owe wątki jak fotografie w albumie, bez pomysłowego scenariuszowego spoiwa, przedzielając je wyjętą z przeznaczonych dla szkół produkcji dokumentalnych animacją obrazującą przemiany na mapie Europy i drogę Piłsudskiego. Zabrakło głębszego wdarcia się w charaktery poszczególnych postaci, odwagi, pazura, żaru, a wreszcie narracyjnej błyskotliwości, rozwiązań, które porwałyby widza do środka tej opowieści, dobitnego przekonania po co właściwie robi się taki film, poza pragnieniem odbrązowienia postaci z pomnika. I może najbardziej dojmująca konstatacja, która pozostaje po projekcji dotyczy niezmiennie aktualnej diagnozy narodu i rodaków, wyrażonej w słynnym zdaniu Piłsudskiego.