Obejrzyj: Tajemnice Twierdzy Toruń i innych miejsc w mieście
Zmienia się to nasze miasto nie do poznania. A to przecież Toruń, nie Poznań. Na kwietniowym posiedzeniu rada miejska znów zajmowała się budową teatru. Inwestycja nabiera kolorów, na wizytację przyjechał nawet pan architekt z Wiednia.
"Plan budowy miejskiego teatru niemieckiego jest coraz bliżej urzeczywistnienia, a budowa nastąpi, jeżeli rząd da subwencyę - informowała "Gazeta Toruńska" 19 kwietnia 1902 roku, bo o zmianach z tamtych czasów piszemy. - Zmiany, które poczyniono z planem budowniczego p. Uebricka zapowiadają podwyżkę kosztów budowy, te wzrosły z 350 tysięcy marek na 420.000 marek. Bawił w celu budowy gmachu teatralnego w Toruniu architekt Helmer z Wiednia. Nowy gmach stanąć ma w pobliżu bramy chełmińskiej. Okolica ta odpowiednio się z czasem zmieni i tak otoczenie pomnika poległych wojaków dozna zmiany. Są w kołach miarodawczych osoby zdania, że nowy gmach powinien nie przed bramą chełmińską, lecz na esplanadzie chełmińskiej stanąć. Spodziewają się także, że gmach zostanie ukończony przed jesienią 1903 roku."
- Na jakim etapie są postępowania w sprawie wycinki drzew na Kępie Bazarowej?
- Toruń doczeka się rowerów towarowych! Będzie z nich można skorzystać za darmo
- Toruń. Kolejne autobusy elektryczne na horyzoncie. Kiedy do nas dotrą?
- Toruń. Trwają przygotowania do budowy 3 wieżowców. Najwyższy miałby mieć 80 metrów
Chyba jesteśmy świadkami momentu, w którym plan nowego teatru zmienił się z planu Uebricka na plan Helmera i Fellnera. W poprzednim komunikacie, opublikowanym przez toruńskie gazety kilka tygodni wcześniej była przecież mowa o tym, że budowa teatru ma kosztować 350 tysięcy marek i że zajmą się tym wiedeńczycy realizując projekt toruńskiego budowniczego Reinharda Uebricka. Swoją drogą byłoby to ukoronowaniem wieloletnich zabiegów Uebricka o budowę w mieście nowoczesnego teatru. Przypomnijmy, że fundusze na ten cel wielki miłośnik Torunia zaczął zbierać już pod koniec XIX wieku. Szukał również odpowiedniego dla takiego gmachu miejsca. Początkowo była mowa o okolicach Bramy Bydgoskiej, czyli późniejszym placu Bankowym, dziś placu Rapackiego. Ostatecznie wybór padł na północne obrzeża miasta. Przypomnijmy, że gdy budowa teatru się rozpoczęła - nieco później niż pierwotnie zakładano - przy Fosie Staromiejskiej stały jeszcze pozostałości średniowiecznych fortyfikacji.
Gdzie znajdowała się esplanada chełmińska?
Wspominana w notce z 1902 roku Brama Chełmińska została rozebrana 13 lat wcześniej, ale najwyraźniej na tyle mocno była zakorzeniona w pamięci mieszkańców miasta, że można było się nią posługiwać jako punktem orientacyjnym. Skoro już próbujemy się odnaleźć w terenie, to warto jeszcze dodać, że koła miarodawcze widziały toruński teatr w sąsiedztwie zakładów Drewitza, czyli tam, gdzie dziś stoi dworzec autobusowy.
Czym jeszcze zajmowała się toruńska Rada Miasta?
Wygląda na to, że w kwietniu 1902 roku zaangażowany w budowę teatru Reinhard Uebrick został odstawiony na boczny tor. Z miejsca w radzie miasta jednak zrezygnował, tak jak wcześniej zapowiedział.
"Z rady miejskiej. Budowniczy p. Uebrick mandat radnego miasta złożył; nastąpią wkrótce nowe wybory. Termin wyznaczy Magistrat - raportowała "Gazeta Toruńska". - Gmina Mokre wypowiedziała używanie rzezalni miejskiej z dniem 1 kwietnia 1905 roku, na Mokrem bowiem do tego czasu stanie nowa rzezalnia. Powiększenie liczby studni zbiorowych dla miejskiej kanalizacyi powierzono firmie Hof z Bremeny. Firma zobowiązała się za 48.874 m. wybudować w przeciągu 150 dni trzy studnie dostarczające wodę, jeden zbiornik wody i potrzebne rury oraz przybory. Za wszystkie prace firma dała dwuletnią gwarancyę".
1 kwietnia, przynajmniej jeśli chodzi o sprawy urzędowe, był w państwie pruskim datą bardziej graniczną niż 1 stycznia. W kwietniu zaczynał się rok szkolny, 1 kwietnia również gmina Mokre została włączona do Torunia. Stało się to w 1906 roku, do tego czasu gmina nie doczekała się własnej rzeźni, jej budowę uznano za nieopłacalną. Na Dębowej Górze, obok cementowni Reinharda Uebricka, powstała jednak gazownia i wodociągi, o czym już wspominaliśmy.
Jaką trasę odwiedził francuski podróżnik, który odwiedził Toruń?
Taki właśnie Toruń w przededniu dużych zmian, oglądał w kwietniu A. D. 1902 pewien nietypowy podróżnik.
"Podróżnik Charles Millot, młody Francuz zawitał do miasta naszego - informował 120 lat temu polski dziennik. - Spowodowany do podróżowania przez wszechświatową wystawę paryską, wyruszył pieszo i spodziewa się, że w przeciągu lat 6 zwiedzi kulę ziemską. Z Paryża udał się do Włoch, gdzie zwiedził ważniejsze miejsca i miasta. Stamtąd udał się również pieszo na Tryest i Rjekę do Wiednia, skąd przybył pieszo do Drezna i Berlina. Z Berlina do Torunia przybył koleją z powodu choroby piersiowej, której się nabawił podczas podróży. Millot, który jest zawodowym kucharzem wyruszył bez pieniędzy. Żyje ze sprzedaży kart widokowych wyobrażających jego podobiznę z podpisem. Z Torunia udaje się pieszo do Warszawy".
Warto śledzić tego typu rubryki, ponieważ można się z nich dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy. Na przykład w 1880 roku prasa toruńska informowała o koncercie wielkiego skrzypka Henryka Wieniawskiego, który z Torunia pojechał do Moskwy. Jak wiadomo, tam zachorował i umarł wychodzi więc na to, że jeden z ostatnich, jeśli nie ostatni koncert na ziemiach polskich, Wieniawski dał właśnie w Toruniu. Francuski podróżnik, który odwiedził miasto 120 lat temu również wydaje się obiecującą ciekawostką, niestety jednak o jego pieszej podróży przez kulę ziemską encyklopedie i inne źródła milczą. Być może wędrowiec nie dokończył podróży.
Na początku XX wieku ożywiony ruch budowlany panował nie tylko w Toruniu. Sporo budowało się również w Chełmnie, chociaż mury pięły się do góry nie na wszystkich frontach.
"Z powodu fortyfikacyi Chełmna przesiedlono tutąd kilkunastu oficerów artyleryi - czytamy w "Gazecie Toruńskiej" z połowy kwietnia 1902 roku. - W mieście naszem panuje zapotrzebowanie obszerniejszych mieszkań. Szkoda, że w miarę zapotrzebowania nie buduje się tu domów".
W Toruniu się budowało i to sporo, a dzięki napływowi robotników budujących fortyfikacje na przedmieściach znacząco wzrosła liczba Polaków. Teraz jednak jest problem, bo ciągle się ktoś awanturuje, aby nie wyburzać wszystkich budynków z pruskiego muru jakie wtedy powstały, aby ci ludzie mieli gdzie mieszkać...
- Szczęk starych sztucznych szczęk w toruńskich pokojach hotelowych
- Toruń sprzed lat. Od skupu sztucznych szczęk po ujeżdżalnię na Mokrem [zdjęcia]
- Toruń. Jaskinia hazardu w cukierni? Kto pamięta przejście na ul. Franciszkańską?
- Gdzie szukać biletu na toruński poligon? Czyli przeprowadzkami wiosna się zaczyna
Na koniec historyjka z toruńskiego sądu, przed którym stawała wdowa po kupcu Louisie z Iławy. Po raz pierwszy spotkanie z Temidą miała w czerwcu 1900 roku. Została oskarżona o wymuszenie, o obronę poprosiła mecenasa Sch. z Torunia. Podpisała w jego biurze stosowny dokument i wpłaciła 50 marek na opłaty sądowe. Kiedy jednak po zakończeniu sprawy adwokat przysłał jej rachunek na 74 marki, odmówiła zapłaty. Adwokat skierował więc sprawę do sądu, a ten nakazał uregulowanie rachunku.
"23 czerwca ubiegłego roku odesłała adwokatowi odnośną kwotę przekazem pocztowym, na odcinku dodała kilka uwag wielce obrażających adwokata Sch. i jego personał - informowała 120 lat temu "Gazeta Toruńska". - Adwokat zaskarżył ją, a sąd ławniczy skazał ją na 6 tygodni więzienia. Przeciwko temu wyrokowi wniosła o rewizyę, izba karna zmieniła karę na 504 marki grzywny. W podaniu o rewizyę znów jednak dopuściła się obrazy i znów skazał ją sąd na 4 tygodnie więzienia. Przeciw temu wyrokowi wniosła także o rwizyę dowodząc, że użyła tylko ogólnego frazesu, który nie tyczy się osoby adwokata Sch. Izba karna dała wiarę jej wywodom i zniosła wyrok. Nie skończyło się jeszcze na tem wyroku. Dnia 14 lutego br odesłała p. Louis resztę należności swemu dawniejszemu obrońcy, ale i tą razą świerzbiła ją ręka, bo na odcinku zelżyła znowu adwokata. Sąd ławniczy skazał ją na 8 tygodni więzienia".
Adresatem tych spisywanych na odcinku docinków był zapewne Bernhard Schlee, adwokat i notariusz, który urzędował przy Szerokiej 26.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?