Sztuka pomaga pamiętać

Rysunek niespełna 14-letniego Abramka Koplowicza wywiezionego z łódzkiego getta do Oświęcimia, stał się znakiem uroczystych obchodów 60. rocznicy likwidacji Getta... Po Abramku zostało osiem wierszy i dwa satyryczne teksty. Sztuka pomagała żyć. Sztuka pomaga pamiętać...

Tamten ojciec i syn

Kolekcjoner obrazów David Malek przeszedł przez kilka obozów zagłady. W Litzmannstadt Getto nie był, ale jak mówi, ma bardzo osobisty powód, by czuć się związany z tym miejscem i wrócić do Łodzi. W marszu śmierci znalazł się obok ojca i syna, z Getta. Mężczyzna nie mógł już dalej iść. Chłopak nie chciał go zostawić...„Widzę ich zawsze, gdy zamykam oczy”.

Malek nie po raz pierwszy prezentuje zgromadzone przez siebie dzieła w Pałacu Poznańskich. Są obrazy m.in. Marca Chagalla, Jankiela Adlera, Henryka Epsteina, Romana Kramsztyka, Meli Muter, Jonasza Sterna, Mojżesza Kislinga. 43 dzieła postanowił zostawić Muzeum Miasta, kilka innych dał w depozyt.

Ekspozycja w Pałacu przy ul. Ogrodowej 15 zatytułowana „Na granicy śmierci i nadziei” to tryptyk. Obok malarstawa, pochodzącego również z kolekcji Fundacji Signum, jest zbiór dokumentów zgromadzonych przez Muzeum Żydowskie we Frankfurcie nad Menem i niezwykłej wagi emocjonalnej wystawa „Pozory normalności”, prezentująca duchowe artystyczne życie w Getcie. Jest tam m.in. „biżuteria”, są rysunki, zapiski.

Czy wrota pojadą w świat?

Rangi symboli, bezcennych pamiątek nabierały niepiękne zaułki przypominające dzieciństwo. Wśród setek gości, którzy zjechali do Łodzi z Izraela, Niemiec, USA, a nawet Nowej Zelandii, był Jack Tramiel, przemysłowiec w branży komputerowej z USA (Commodore i Atari). Przyjechał aż w 20-osobowym składzie rodzinnym. Zaprowadził familię do miejsc swojego dzieciństwa. Nie mógł ukryć wzruszenia, gdy na podwórku rodzinnego domu przy ul. Zarzewskiej zobaczył szopę, tę samą, w której jako dziecko hodował kochanego kurczaka... „Może by chociaż wrota udało się kupić i zabrać na pamiątkę”.

Muzyka, muzyka...

„Miniony świat – malarstwo artystów żydowskich” jeszcze do piątku prezentuje Galeria Rynku Sztuki (ul. Wschodnia 69). „Miejsca–Zapisy”, wystawę dedykowaną artystom żydowskim do 12 września można oglądać w Muzeum Sztuki (ul. Więckowskiego 36). W Muzeum Archeologicznym (Plac Wolności 14) święta i obrzędy żydowskie to temat ekspozycji „Wszystkie moje źródła w Tobie są, Jeruzalem”, w Muzeum Tradycji Niepodległościowych (ul. Zgierska 147) „Poczta w Getcie Łódzkim 1940–1944”. Wystaw jest jeszcze więcej i śladami ich, warto wyruszyć. Podczas trwających od piątku uroczystości nastrój tragicznych wspomnień, ale i radość spotkań podkreślała muzyka. Międzynarodowy tłum w skupieniu uczestniczył w nocnym koncercie Andrzeja Krauze dedykowanym dzieciom łódzkiego Getta, w surowej przestrzeni dawnej hali fabrycznej w Manufakturze.

Muzyka w wykonaniu Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina towarzyszyła poruszającym uroczystościom na stacji Radegast. Zabrzmiała rapsodia hebrajska na wiolonczelę solo (wystąpił Tomasz Strahl) i wielką orkiestrę symfoniczną. Dyrygował Wojciech Pijarowski.

A wczorajsze wieczorne uroczystości zamykał galowy koncert w Teatrze Wielkim „Bóg z nami śpiewa”. Wypełniło go oratorium Aleksandra Tansmana „Prorok Izajasz” i występ trzech kantorów. Zaprezentowali się Benzion Miller, Alberto Mizrahi, Yaacov Moten, Chór Wielkiej Synagogi Jerozolimskiej, Sinfonia Varsovia, Chór Mieszany Polskiego Radia w Krakowie, Chór Camerata Silesia. Dyrygował Wojciech Michniewski.