Podciąganie przez czytanie

Joanna Leszczyńska: Wczoraj obchodziliśmy Światowy Dzień Książki. Z badań wynika, że co drugi Polak nie czyta książek. Nie jesteśmy zatem światowi?

Michał Komar: - Nie jesteśmy. Nie chodzi o to, by kupować książki, bo wielu ludzi na to nie stać, ale o to, by stworzyć porządne warunki dostępu do nich. We Francji czy Wielkiej Brytanii czytelnictwo wygląda lepiej. Istnieją tam porządne ustawy, które zaspokajają potrzeby bibliotek w zakupie książek. Dopóki nasza władza, która tak lubi się popisywać wiedzą i polityką historyczną, nie zacznie się zajmować takimi sprawami, to za 20 lat będziemy mieli społeczność, która na przykład nie wie, co to jest... historia.

To może przynajmniej elita czyta?

- A co to jest elita? Dla mnie członek elity to ktoś, kto wspaniale wykonuje swój zawód, niezależnie od statusu społecznego. Są ludzie, którzy czytają, bo wiedzą, że to poszerza ich horyzonty. Nic nie przychodzi za darmo. Założenie, że można zdobyć wiedzę bez wysiłku jest straszliwym złudzeniem wytworzonym przez masowe media.

Najwięcej czytamy sensacji, lektur, romansów. Dlaczego tak trudno przychodzi nam większy wysiłek intelektualny?

- Jeśli w szkole się zanudziło ucznia "Panem Tadeuszem" czy "Dziadami" przez złe lekcje, to potem on ucieka do bryku i łatwej literatury.

Może odchodzenie od czytania jest nieuchronne, bo świat zdominowały inne środki przekazu?

- Zawsze będą ludzie, którzy chcą rozumieć świat i ludzie którzy będą się zdawali na łatwiznę mass mediów. W XVIII i XIX wieku rolę mass mediów pełniła literatura jarmarczna. Byli tacy, którzy interesowali się nią, i tacy, którzy sięgali głębiej. Podobnie jest z internetem. Mamy internautów, którzy dają najczęściej upust nienawiści, ale są i tacy, którzy zaglądają do internetu dla wiedzy.

Czytanie wymaga jednak czasu, a dzisiaj świat się śpieszy...

- Wierzy pani, że pośpiech uniemożliwia ludziom czytanie? Może brak umiejętności organizowania sobie czasu. Jak ktoś naprawdę interesuje się światem, musi wygospodarować czas, aby się nad nim zastanowić.

Znam inteligentów, którym jest głupio, że nie znajdują na to czasu.

- Niech się poprawią, bo życie polega na podciąganiu się.