Artykuł jest częścią kampanii „Życie bez przemocy” organizowanej przez Komitet Ochrony Praw Dziecka i sieć sklepów SMYK. Jej celem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na niepokojące zachowania, jakie pojawiają się w wielu rodzinach, a które mogą prowadzić do przemocy wobec dzieci. Kluczowym elementem kampanii jest Wielka Zbiórka Świąteczna, która do końca stycznia 2013 r. odbywać się będzie we wszystkich sklepach SMYK, a środki z niej pozyskane zostaną przeznaczone na pomoc podopiecznym KOPD – ofiarom agresji.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2006 r. sądy rodzinne orzekły rozwód wobec 72 tys. par małżeńskich, wychowujących w chwili rozwodu 67 tys. nieletnich dzieci. Jest to najwyższa liczba rozwodów w historii Polski. Obecnie liczba rozwodów utrzymuje się na stale wysokim poziomie ok. 65 tys. par rocznie.
Decyzja o rozstaniu jest decyzją bardzo trudną i, jak dowodzą badania nad stresem, to jedno z tych emocjonalnych doświadczeń, które najbardziej obciążają człowieka. Na skali typowych czynników stresogennych rozwód zajmuje drugie miejsce, zaraz po śmierci współmałżonka. W takich sytuacjach rodzicowi trudno jest skupić swoją uwagę na dziecku.
Socjologowie określają to jako "trauma wielkiej zmiany", idąc za Piotrem Sztompką, czy "sytuacja wielkiej zmiany", tak jak mówi o tym Anna Brzezińska. Oczywiście, dla rodziców to także sytuacja zmiany, ale oni potencjalnie tę sytuację kontrolują i mają na nią wpływ. Łatwiej im przewidzieć kolejne kroki i zaplanować pewne działania, nawet wtedy, gdy dla jednego z nich sytuacja rozstania jest zaskakująca i bardzo trudna emocjonalnie.
Co trzeba zrobić, by zapewnić dziecku odpowiednie wsparcie w sytuacji rozwodu, rodzice (często z pomocą strony trzeciej) powinni:
- przekazać dziecku informację o swojej decyzji i jej następstw: co się zmieni, a co zostanie bez zmian
- zaakceptować i przyzwolić dziecku na wyrażenie uczuć, które przeżywają (np. smutek, żal, złość);
- zapewnić dziecko o tym, że to nie jego wina, że nie ma wpływu na tę sytuację (odbarczanie z poczucia winy);
- zapewnić dziecko, że rozwód nie osłabia więzi między nim a rodzicami.
- trzymać dziecko z dala od konfliktu rodziców; nie przedstawiać w negatywnym świetle drugiego rodzica, gdyż wywołuje to u dziecka konflikt lojalności;
W sytuacji rozstania dorośli bardzo często nieświadomie popełniają błędy, które potem mogą odbić się na psychice najmłodszych. Rodziców czeka bowiem walka o dzieci. Szukają więc przede wszystkim porad prawnych, a nie pomocy psychologów, terapeutów czy mediatorów. Pytanie to czasami pojawia się zbyt późno. Bardzo często na sprawach rozwodowych nie zapadają żadne decyzje regulujące kontakty i opiekę nad dzieckiem, co często jest przyczyną konfliktów między rodzicami.
O tym, czy rodzina po rozwodzie potraktuje kryzys jako szansę na konstruktywną zmianę, czy też stanie się on permanentny, decyduje szereg czynników. Dwa z nich uznano za kluczowe: poziom konfliktu między rozwodzącymi się rodzicami oraz rodzaj strategii podejmowanych przez nich w trakcie kryzysu. Według Komitetu Ochrony Praw Dziecka pomóc może jedynie budowanie współpracy. W im większym stopniu rodzicom udaje się rozwiązać istniejące między nimi konflikty i odsunąć od nich dzieci, tym łatwiej i szybciej dzieci radzą sobie z przemianami zachodzącymi w rodzinie. Im wcześniej dorośli ustalą najważniejsze kwestie związane z opieką i wychowywaniem dziecka, tym większe szanse na to, by zapewnić dziecku zaadaptowanie się do nowej sytuacji.
Aby być gotowym do szukania pokojowych rozwiązań, potrzebna jest praca nad własnymi emocjami, które towarzyszą rozwodowi. Najważniejsze, aby pomóc sobie odzyskać kontrolę nad własnym życiem, odciąć się od tego, co było toksyczne i spróbować z optymizmem spojrzeć w przyszłość.
Jest kilka sposobów na budowanie współpracy między rozwodzącymi się rodzicami. Wśród nich możemy wymienić: konsultacje psychologiczne, psychoterapię oraz mediacje rodzinne. Te ostatnie to nic innego jak rodzaj interwencji w konflikt rodzinny, dobrowolne i poufne porozumienie się rodziców bądź innych członków rodziny w celu uzgodnienia ważnych kwestii dotyczących przyszłości rodziny. Mediacja to budowanie zrozumienia i współpracy pomiędzy rozwodzącymi się rodzicami.
Podsumowując, umiejętność oddzielenia własnych potrzeb, życzeń i oczekiwań od potrzeb dziecka i nie wykorzystywanie dzieci do działań przeciwko sobie jest podstawowym zadaniem rodziców będących w konflikcie okołorozwodowym.
| komentuje dr Magdalena Śniegulska, psycholog dziecięcy ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, współpracującego z siecią sklepów SMYK. Należy pamiętać, że mimo że rozwód stanowi trudne doświadczenie, to jednak czasem jest jedynym i niezbędnym wyjściem z patologicznego układu, w którym dziecko doświadcza cierpienia. Jak pokazują badania naukowe, dzieci z rodzin rozbitych, ale bez konfliktów są lepiej przystosowane, niż te z rodzin pełnych, ale konfliktowych. Wynika to między innymi z tego, że dzieci, które wielokrotnie są świadkami awantur rodziców, nie są w stanie przyzwyczaić się z czasem do tego typu sytuacji. Wręcz przeciwnie: stają się coraz wrażliwsze, bo nie potrafią sobie radzić z własnymi bardzo silnymi i długotrwałymi emocjami. Reagują częstym płaczem, złością i w końcu agresją. Wbrew pozorom zatem to nie sam rozwód, ale właśnie doświadczenie konfliktu rodziców jest czynnikiem najbardziej szkodliwym dla dziecka Większość dzieci, niezależnie od wieku czy płci, sytuacji materialnej, kultury i doświadczeń, przynajmniej przez krótki czas odczuwa rozwód jako silnie negatywną zmianę w ich życiu. Jednak reakcje dzieci na sytuację rozwodu rodziców są bardzo indywidualne! Warto wiedzieć, co najczęściej może stanowić problem. Badania psychologiczne pokazują np., że bezpośrednie skutki rozwodu zależą od płci dziecka. Większość dziewczynek szybciej i lepiej radzi sobie z tą trudna sytuacją. Chłopcy są bardziej narażeni na negatywne skutki rozwodu i częściej manifestują rozmaite kłopoty, głównie objawiające się agresywnym zachowaniem. Najłatwiej poradzić sobie z rozwodem dzieciom między 8 a 14 rokiem życia. Najtrudniej radzą sobie przedszkolaki i nastolatki między 15 a 18 rż. Bardzo ważne jest uświadomienie sobie, co w samym doświadczeniu rozwodu wpływa najbardziej negatywnie na dzieci? Wbrew pozorom, nie jest to rozstanie z jednym z rodziców. Negatywny wpływ zaczyna się dużo wcześniej , niż nastąpi formalny rozwód. Badania psychologiczne jasno wskazują że najgorsze jest bycie świadkiem i uczestnikiem konfliktu między rodzicami. |
| Komitet Ochrony Praw Dziecka (KOPD) jest ogólnopolską organizacją pożytku publicznego, działającą od 1981 r. na rzecz dzieci i ich rodzin. Misją KOPD jest ochrona praw i interesów dziecka, zapobieganie przemocy w rodzinie oraz minimalizowanie jej skutków. |
Artykuł powstał na podstawie tekstu przygotowanego przez Agatę Jarzynę oraz Karolinę Budzik.
Jak globalne ocieplenie zmienia wakacyjne trendy?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
