Uczniowie w modelu kształcenia zawodowego - niedoceniony interesariusz

Artykuł sponsorowany
Co trzeci pracodawca zgłasza, że ma problem ze zrekrutowaniem pracowników spełniających określone kryteria, niezbędne na danym stanowisku. Polski rynek pracy cierpi na brak specjalistów, a niedobór talentów jest najbardziej widoczny w zawodach manualnych (źródło: Manpower 2012). Z drugiej zaś strony, stopa bezrobocia w Polsce we wrześniu 2013 według GUS wyniosła 13% (w województwie łódzkim niecałe 15%) (źródło: GUS). Problem bezrobocia jest najbardziej widoczny wśród młodych ludzi. Dane Eurostatu z kwietnia 2013 r. wskazują, że bezrobotni poniżej 25 roku życia stanowią w naszym kraju aż 27,6%, zaś w województwie łódzkim 24,2% (źródło: Eurostat).

Potrzeba informowania o kształceniu zawodowym

Jednym z podstawowych problemów gospodarki województwa łódzkiego jest niedopasowanie kwalifikacji pracowników do potrzeb rynku pracy. Głównej przyczyny takiego stanu upatruje się w niezgodności poziomu kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy i ograniczonej współpracy szkół zawodowych z przedsiębiorcami. Niezbędne są działania promujące i informujące interesariuszy o modelu kształcenia zawodowego. Firma HRP Group Sp. z .o.o. w partnerstwie z ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o chciała dowiedzieć się jaki obraz kształcenia zawodowego mają uczniowie łódzkich szkół oraz poznać ich preferencje w zakresie planowania przyszłości zawodowej. Mając na uwadze brak dostępu do kompleksowych informacji na ten temat, obie firmy przystąpiły do realizacji projektu badawczego „Kształcenie dualne szansą dla rozwoju edukacji zawodowej w województwie łódzkim” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Celem projektu jest udostępnienie nauczycielom i dyrektorom szkół oraz właścicielom i pracownikom firm informacji na temat kształcenia dualnego.
W ramach projektu przeprowadzone zostały m.in. wywiady z przedstawicielami 1062 przedsiębiorstw i z 1054 uczniami szkół gimnazjalnych, 1045 uczniami szkół zawodowych i 697 uczniów szkół policealnych z województwa łódzkiego. Weryfikowały one ich stan wiedzy oraz opinie dotyczące edukacji zawodowej
i dualnej.

80 do 20 czy 30 do 70?

Problemem całego systemu edukacji zawodowej w Polsce jest wciąż niewielkie zainteresowanie młodzieży kształceniem w szkołach zawodowych w porównaniu z liceami ogólnokształcącymi oraz arbitralne przyjęcie przez rządzących struktury kształcenia średniego 80 do 20 (80% uczniów to uczniowie szkół ogólnokształcących, a 20% to uczniowie szkół zawodowych). Tymczasem w krajach gospodarczo rozwiniętych dominuje formuła odwrotna: 30 do 70 (30% kształcenie ogólnokształcące, 70% kształcenie zawodowe). Koniecznym wydaje się zatem odwrócenie proporcji edukacji ogólnokształcącej i zawodowej jednak, aby było to możliwe, należy uczynić kształcenie zawodowe bardziej atrakcyjnym poprzez jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy. Przyjęta w Polsce formuła 80:20 doprowadziła do marginalizacji kształcenia zawodowego i jest daleko odbiegająca od systemów działających w krajach Europy Zachodniej. Wykształcenie zawodowe przeważa w Niemczech (77% uczących się), Austrii (77%), na Węgrzech (73%), w Szwajcarii (69%) oraz Słowacji (67%) (źródło: Nowakowska-Siuta B.).

„Ogólniaki” bardziej atrakcyjne, ale...

Wyniki badań przeprowadzonych przez HRP Group i ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku pokazały, że kształcenie zawodowe uczniowie identyfikują z możliwością zdobywania wiedzy teoretycznej i nauki zawodu oraz dobrego przygotowania do przyszłej pracy. Opiniodawcy zgodnie podkreślają również znaczenie odbywania zajęć praktycznych i praktyk zawodowych w ramach programu nauczania zawodu, traktując je jako źródło niezbędnych umiejętności oraz doświadczeń związanych z przyszłą pracą. Ponad ¾ uczniów przyznaje zarazem, że licea ogólnokształcące są dla nich bardziej atrakcyjne w porównaniu do szkół zawodowych, zaś kluczowym czynnikiem przesądzającym o wyborze ścieżki kariery są ich zainteresowania zawodowe. Uważają również, że licea gwarantują większe możliwości przy wyborze studiów. Nie ulega wątpliwości fakt, że uczniowie interesują się możliwościami kontynuacji swojej edukacji po gimnazjum, a głównymi źródłami wiedzy na ten temat są dla 2/3 z nich strony internetowe szkół ponadgimnazjalnych, a także opinie znajomych i rodziców. Młodzież dowiaduje się także potrzebnych informacji podczas dni otwartych w placówkach oraz za pośrednictwem portali informacyjnych.

Wynagrodzenie i doświadczenie – to nas przekonuje

Bardzo istotne jest, iż szkolnictwo zawodowe jest oceniane przez uczniów raczej pozytywnie. Z drugiej zaś strony, w ich opiniach ukazuje się przekonanie o mniejszym prestiżu tych placówek w stosunku do szkół ogólnokształcących. U ponad połowy gimnazjalistów przeważa pogląd, że nauka zawodu oznacza lepsze perspektywy na przyszłość i nie utrudnia zdobycia wyższego wykształcenia, jednak szkoły zawodowe kojarzone są z niższym poziomem nauczania i wyborem przez uczniów osiągających mniejsze sukcesy w nauce. Czynnikami wymienianymi przez niemalże co drugiego ucznia, które mogłyby zachęcić tych sceptycznie nastawionych do łączenia nauki z pracą, są: zdobycie doświadczenia i stażu pracy, uzyskanie wynagrodzenia za praktyki, a także fakt oswojenia się ze środowiskiem zawodowym. Połowa z badanych gimnazjalistów planuje kontynuować naukę w liceum ogólnokształcącym. Decyzję wiążą z przekonaniem o większych możliwościach wyboru studiów. W odniesieniu do wyobrażeń uczniów na temat poszczególnych typów szkół, z ich odpowiedzi wyłaniają się opinie potwierdzające utożsamianie szkół zawodowych z pracą, natomiast liceów ze studiami. Według gimnazjalistów korzyści wynikające z wyboru liceum to dobrze zdana matura, większe szanse na studia, ogólna wiedza i wysoki poziom wykształcenia.

Doradca zawodowy pilnie poszukiwany

W odpowiedziach respondentów ukazuje się także obraz doradztwa zawodowego oferowanego w szkołach gimnazjalnych, do których uczęszczają. Niespełna połowa uczniów deklaruje, iż w ich szkole jest oferowane doradztwo zawodowe. Uwagę zwraca również zaskakująco niska ocena znaczenia doradcy zawodowego w gimnazjum jako źródła informacji na temat szkół ponadgimnazjalnych, co może świadczyć o niskiej skuteczności tego typu wsparcia młodzieży przy wyborze dalszej ścieżki edukacyjnej. Analizując dalej wyniki badania gimnazjalistów zaskakuje to, że aż 38%(!) z nich nie wie, czy ich szkoła oferuje doradztwo zawodowe. Blisko połowa osób nie miała styczności z żadną formą pomocy dotyczącej wyborów dalszej drogi kształcenia i wyboru odpowiedniego dla siebie zawodu na przyszłość. Jedynie 5% wzięło do tej pory udział w ponad dziesięciu takich spotkaniach, co wskazywałoby na to, że w ich szkole zajęcia takie odbywają się cyklicznie lub doradca jest dostępny w miarę pojawiających się potrzeb. Planowanie kariery zawodowej młodzieży, na etapie edukacji gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej powinno zaś należeć do priorytetów. Powinno się bowiem utożsamiać ten okres edukacji ze swoistą fazą orientacji, która ma pomóc uczniowi w autodiagnozie swoich zainteresowań zawodowych i zdolności.

Kształcenie dualne – nowe rozwiązanie

Niemalże co trzeci młody człowiek poniżej 25 roku życia w naszym kraju jest bezrobotny, podczas gdy w Niemczech liczba tej grupy niepracujących nie przekracza 7,5%. Znacząca różnica w powyższych danych wynika, poza ogólnymi przyczynami takimi jak wzrost gospodarczy, z istnienia u zachodniego sąsiada dualnego systemu kształcenia zawodowego. Zakłada on połączenie teoretycznej nauki w szkole z praktyczną nauką w przedsiębiorstwie. Osoby zdobywające wykształcenie zawodowe w drodze kształcenia dualnego przechodzą na ogół trzyletnią naukę zawodu w szkole i w zakładzie pracy zgodnie z wybranym zawodem lub też w specjalistycznych szkołach zawodowych podlegających wyłącznemu nadzorowi państwa. Choć system ten nie jest wystarczająco znany i doceniany w Polsce, warto było przyjrzeć mu się bliżej z perspektywy młodych ludzi, stawiających pierwsze kroki na rynku pracy. Model kształcenia dualnego może być wszak panaceum na wysoki stopień bezrobocia w tej grupie w naszym kraju.

Niezbędne połączenie sił wszystkich interesariuszy

Choć system kształcenia zawodowego jest ogólnie oceniany pozytywnie i ma swoich zwolenników wśród gimnazjalistów i uczniów szkół zawodowych, w badaniach uwidacznia się także potrzeba kampanii promocyjnej i informacyjnej dotyczącej zalet i możliwości wynikających z uczęszczania do szkół zawodowych oraz zdobywania zawodu. Zarazem podkreślić należy rolę doradcy zawodowego na etapie wyboru szkoły i planowanie zajęć praktycznych. By doradztwo zawodowe w większym stopniu spełniało swoją rolę i było przydatne młodym ludziom powinno skupić się na przedstawianiu ofert kształcenia szkół ponadgimnazjalnych i pomocy w ramach określania predyspozycji i zainteresowań.
Przeprowadzone badania i analiza pokazały, iż wpływ na szkolnictwo zawodowe w Polsce mają silnie zakorzenione stereotypy związane z negatywnym postrzeganiem tzw. „zawodówek” i ich absolwentów. Do budowy takiego obrazu kształcenia zawodowego w pewnym stopniu przyczynia się niski poziom przygotowania uczniów tychże placówek do wejścia na rynek pracy. Szkoły zawodowe nie wyposażają ich bowiem w potrzebne na rynku kompetencje. Podkreśla się również, iż placówkom brakuje nowoczesnych programów nauczania i odpowiedniego zaplecza techniczno-dydaktycznego. Wydaje się, że najlepszym remedium na taki stan rzeczy byłaby współpraca szkół zawodowych z przedsiębiorstwami. Dlatego tak istotne jest wdrożenie działań promujących i informujących interesariuszy o tym modelu kształcenia oraz przedstawienie możliwości kooperacji świata biznesu ze światem edukacji.

Artykuł opracowany został w ramach projektu badawczego „Kształcenie dualne szansą dla rozwoju edukacji zawodowej w województwie łódzkim” realizowanego przez firmę HRP Group Sp. z o.o. w partnerstwie z ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. Projekt współfinansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2. Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego.

Przedsięwzięcie rozpoczęło się 1 maja 2012 roku i będzie trwać do 31 grudnia 2013 roku. W ramach projektu powstały raporty: Raport Kształcenie zawodowe i kształcenie dualne w Polsce i województwie łódzkim. Stan obecny i perspektywy rozwoju. Analiza danych zastanych; Raport Kształcenie zawodowe i kształcenie dualne w województwie łódzkim. Perspektywa pracodawców, uczniów i absolwentów. Raport z badań ilościowych, Raport Kształcenie dualne szansą dla rozwoju edukacji zawodowej w województwie łódzkim. Wyniki badań ilościowych i jakościowych oraz Raport Końcowy, na ich podstawie powstały dwie publikacje (podręcznik Talent w praktyce – kształcenie zawodowe. Perspektywy rozwoju kształcenia dualnego w województwie łódzkim. Raport końcowy oraz Podręcznik dobrych praktyk z zakresu współpracy szkół zawodowych i pracodawców). Celem głównym projektu jest udostępnienie organizacjom (placówki edukacyjne, przedsiębiorcy) z woj. łódzkiego, kompleksowych informacji pozwalających na efektywne wdrożenie przez nich nauczania dualnego.

Zapraszamy do zapoznania się z publikacjami na temat kształcenia dualnego na stronie www.edukacjadualna.pl
Zapraszamy również na bezpłatną konferencję na temat kształcenia dualnego, współorganizowaną przez Łódzką Specjalną Strefę Ekonomiczną S.A. Wydarzenie odbędzie się 27.11.2013 roku
w fabryce Ludwika Grohmana w Łodzi ul. Ks. Tymienieckiego 22/24 (rozpoczęcie o godzinie 10:00), więcej informacji na www.edukacjadualna.pl

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na lodz.naszemiasto.pl Nasze Miasto