Tum pod Łęczycą: co warto zobaczyć? Grodzisko starsze od Polski, perła architektury romańskiej i inne. Najciekawsze atrakcje, ceny, dojazd

Tum to wieś nad Bzurą, w powiecie łęczyckim (woj. łódzkie). Choć liczy niecały tysiąc mieszkańców, Tum przyciąga turystów z całej polski za sprawą swoich zabytków, przede wszystkim:

• jedynej w Polsce romańskiej archikolegiaty NMP i św. Aleksego,
• starannie zrekonstruowanego średniowiecznego Grodziska z VIII w. na tzw. Szwedzkiej Górze oraz
• skansenu Łęczycka Zagroda Chłopska.

Wycieczka do Tumu to świetny pomysł na weekend, urlop lub wakacje dla każdego pasjonata dawnych dziejów i niezwykłych widoków. Od romańskich portali i wspaniałych wnętrz kościoła, przez palisadę i baszty średniowiecznego grodu, po urokliwe drewniane chaty w skansenie – gdzie nie spojrzeć, wszędzie w Tumie jest coś interesującego.

Zapraszamy do krótkiego przewodnika po najważniejszych atrakcjach Tumu. Podpowiadamy, co warto zobaczyć w Tumie pod Łęczycą, ile kosztują bilety wstępu do atrakcji, jak najłatwiej dojechać na miejsce, gdzie zostawić samochód i przenocować.

Strategiczne położenie na styku szlaków wodnych Wisły i odry spowodowało, że okolice Tumu zamieszkane były bardzo wcześnie, a być może już w VIII w., a więc jeszcze przed założeniem państwa polskie, stał w tym miejscu gród.

Gdy Mieszko I przyjął chrzest, nie minęło wiele czasu, gdy w szybko bogacącym się Tumie powstawać zaczęły reprezentacyjne budowle; wzniesiono tu też opactwo benedyktynów, przeniesione w 1140 r. do Mogilna. Na jego miejscu zbudowano tum, czyli kościół, który dziś stanowi najpiękniejszy przykład architektury romańskiej w Polsce i od którego cała wieś bierze do dziś swoją nazwę.

Właśnie w Tumie powstała jedna z pierwszych szkół kolegiackich w średniowiecznej Polsce. Na jej potrzeby w miejscu dawnego opactwa benedyktynów na polecenie arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba za Żnina wzniesiono kościół w stylu romańskim, który konsekrowano w 1161 r. Według legendy sam diabeł Boruta próbował przeszkodzić w budowie kościoła, drapiąc jego mury pazurami – najwyraźniej przewidywał, że kolegiata odegra ważną rolę w dziejach katolicyzmu w Polsce.

Architektura kolegiaty w Tumie jest nie tylko piękna, ale i praktyczna – budowla nosi cechy obronne, a jej umocnienia posłużyły za schronienie mieszkańcom Tumu i pozwoliły odeprzeć tatarski najazd w 1241 r.

Kolegiata tumska była w swej długiej historii kilkakrotnie niszczona i przebudowywana w różnych stylach, w tym gotyckim, barokowym i klasycystycznym. Po zniszczeniach, jakich kościół doznał w czasie II wojny światowej w trakcie Bitwy nad Bzurą, postanowiono obudować ją w oryginalnym stylu romańskim.

W 1992 r. kościół w Tumie podniesiono do rangi archikolegiaty, a w 1999 r. złożono w nim relikwię św. Wojciecha. Do roku 2008 prowadzono dalsze prace konserwatorskie, które doprowadziły archikolegiatę do obecnego, imponującego stanu.

Dziś archikolegiata w Tumie to jedna z najbardziej znanych i rozpoznawanych budowli w Polsce i perła Szlaku Romańskiego.

Zwiedzanie archikolegiaty w Tumie: wejście do kościoła jest darmowe, a zwiedzanie możliwe od środy do niedzieli w godz. 10:00-18:00, w niedziele między nabożeństwami (godz. 8:00, 10:00 i 12:00) oraz w godz. 13:15-18:00. Szczegółowy regulamin zwiedzania dostępny jest TUTAJ.

Muzeum Dziedzictwa Kościelnego w Tumie: Przy archikolegiacie tumskiej, w dawnej organistówce, od 2019 r. działa także Muzeum Dziedzictwa Kościelnego, w którym można oglądać cenne eksponaty, w tym naczynia liturgiczne, używane w Tumie na przestrzeni wieków. W gablotach stoją m.in. piękne monstrancje i kielichy mszalne, eksponowane są mitry biskupie i ornaty, zobaczyć można nawet papieską sutannę.

Na gości czeka też straganik z pamiątkami, na którym można też kupić pyszny tumski miód.

Wstęp do przykościelnego muzeum jest darmowy.

Dojazd do archikolegiaty: Archikolegiata stanowi centralny punkt Tumu i nie sposób jej przeoczyć. Stoi przy ul. Tum 8.

Grodzisko w Tumie to starannie zrekonstruowany i udostępniony turystom w kwietniu 2022 r. gród, którego dzieje sięgają VIII w. Dawniej Grodzisko było stolicą państwa Łęczycan. Po włączeniu do Polski przez Piastów gród został rozbudowany, z czasem uczyniono z niego kasztelanię, bronioną wałami i fosami.

Gród pełnił funkcję obronną jeszcze do połowy XIV w., a po tym czasie zaczął popadać w ruinę i zapomnienie. W końcu mieszkańcy Tumu uznali, że mają w sąsiedztwie po prostu pozostałości dawnego zamku z czasów szwedzkiego Potopu, a wzgórze, na którym dawniej stał gród, zaczęto nazywać Szwedzką Górą.

Pierwsze regularne prace archeologiczne w Grodzisku w Tumie zaczęły się tuż po II wojnie światowej. Najwięcej znalezisk przyniosły niedawne wykopaliska z lat 2009-2011.

Atrakcje Grodziska w Tumie

Dopiero niedawno wielkim nakładem sił i środków udało się ukończyć wierną rekonstrukcję Grodziska na Szwedzkiej Górze. Uroczyste otwarcie nastąpiło w piątek 22 kwietnia 2022, a uświetnił je nawet koncert popularnej piosenkarki, Cleo, znanej z zamiłowania do słowiańskich aranżacji utworów.

Dziś Grodzisko stanowi część Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego (MAiE) w Łodzi. Na turystów czekają tu niezwykłe widoki: zrekonstruowana drewniana brama wczesnośredniowiecznego grodu z mostem wjazdowym, wieża, wartownia z punktem widokowym, budynek gospodarczy i pomost rozpięty nad wałami.

Na terenie grodziska organizowane są latem liczne wydarzenia: pikniki archeologiczne i rekonstrukcje historyczne.

Grodzisko połączone jest kładką edukacyjno-widokową z inną atrakcją Tumu: skansenem w pobliskim Kwiatkówku.

Cennik Grodziska w Tumie: Bilet normalny kosztuje 20 zł, ulgowy 14 zł. Bilet łączony (Grodzisko i Skansen) kosztuje 25 zł, łączony ulgowy 18 zł. W Grodzisku można płacić tylko kartą. We wtorki wstęp do Grodziska jest darmowy.

Dojazd do Grodziska: Grodzisko wznosi się na Szwedzkiej Górze kawałek na południowy zachód za archikolegiatą.

Jeszcze zanim uroczyście otwarto zrekonstruowane Grodzisko, turyści przybywający do Tumu mogli zwiedzać także inną nową atrakcję. W pobliskim Kwiatkówku od 2013 r. działa skansen Łęczycka Zagroda Chłopska, w którym stoją starannie utrzymane przykłady dawnego budownictwa wiejskiego ziemi łęczyckiej z przełomu XIX i XX w.

W skansenie można oglądać m.in.

• glinianą chałupę,
• studnię z żurawiem,
• ziemną piwnicę,
• kozłowy wiatrak,
• kuźnię
• i kapliczkę.

Także skansen jest częścią MAiE w Łodzi. Można go zwiedzać od kwietnia do października, od wtorku do niedzieli, w godz. 11:00-18:00 (we wrześniu i październiku o godzinę krócej).

Cennik skansenu: Bilet normalny kosztuje 20 zł, ulgowy 14 zł. Bilet łączony (Grodzisko i Skansen) kosztuje 25 zł, łączony ulgowy 18 zł. We wtorki wstęp do skansenu jest darmowy.

Dojazd do skansenu: Skansen znajduje się parę kroków od archikolegiaty, choć formalnie w innej miejscowości, Kwiatkówku.

Z Łodzi można dotrzeć do Tumu, jadąc drogą krajową nr 91 do Łęczycy. Następnie należy skręcić w drogę wojewódzką nr 703 w kierunku Łowicza do Kwiatkówka, w którym trzeba z kolei odbić na południe. Droga z centrum Łodzi, licząca ok. 45 km, może zająć nieco ponad 1 godzinę.

Wygodne parkingi dla samochodów osobowych znajdują się naprzeciw skansenu i przy kolegiacie.

Z Warszawy najlepiej dojechać do Tumu autostradą wielkopolską A2, skręcając na północ w A1 przed Strykowem, a potem na zachód w drogę wojewódzką nr 703. Pokonanie trasy liczącej ok. 150 km może zająć ok. 2 godzin.

Do samej Łęczycy można też dojechać koleją zarówno z Łodzi, jak i Warszawy.

Do Tumu można dostać się także na własnych nogach z Łęczycy – kościół stoi nieco ponad 2 km od centrum miasta.

Jeśli planujecie zwiedzić dokładnie wszystkie atrakcje Tumu, być może nie od rzeczy będzie rezerwacja noclegu, tak by móc spędzić w tej urokliwej miejscowości cały weekend. W samym Tumie nie ma wygodnych miejsc noclegowych, ale można zarezerwować pokój w Łęczycy, np. w Hotelu Chrobry, gdzie noc w pokoju 2-osobowym w sierpniu może kosztować ok. 180 zł.

Wieś Tum nie oferuje też wiele w zakresie kulinariów, ale wszelkie potrzeby można zaspokoić w Łęczycy, pełne berów i restauracji (np. Szarlota, Agawa, Tęcza, Kargul).

Zapraszamy do galerii zdjęć, ukazujących piękne i fascynujące zabytki w Tumie. Na pewno zainspirują Was do zorganizowania wycieczki do tej niezwykłej miejscowości w weekend, urlop czy wakacje.