Rok 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza. Sejm wybrał patronów

W piątek, 27 listopada, sejm RP ustanowił patronów 2021 r. Podczas trzeciego dnia 21. posiedzenia izba uhonorowała: kard. Stefana Wyszyńskiego, Stanisława Lema, Cypriana Kamila Norwida, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz Tadeusza Różewicza. 2021 będzie także rokiem Konstytucji 3 Maja.

Patronem 2021 roku został Tadeusz Różewicz, wybitny polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, głęboko związany z losem pokolenia wojennego, baczny obserwator życia codziennego, społecznego i politycznego. W 2021 r. przypada 100. rocznica urodzin Różewicza.

Filozoficzna i egzystencjalna głębia obecna w twórczości Różewicza ma charakter uniwersalny, dzięki czemu nie tylko trafia do odbiorców z całego świata, ale jeszcze długo będzie oddziaływać na współczesną literaturę polską - napisano w dokumencie.

Urodził się 9 października 1921 przy ulicy Reymonta w Radomsku. Ukończył gimnazjum im. F. Fabianiego. Był stałym bywalcem – razem z braćmi – kinoteatru „Kinema”. Starszy brat Janusz wprowadził go do literackiego świata. Dzięki niemu w rodzinnym domu czytał „Ferdydurke” W. Gombrowicza, wiersze J. Przybosia, K. Iłłakowiczówny, pisma literackie: „Chimera” „Skamander”, „Wiadomości Literackie”, korespondencję prowadzoną przez brata m.in.: z J. Czechowiczem i K. Wierzyńskim.

W czasie wojny, która przeszkodziła mu w kontynuowaniu nauki, pracował jako goniec i magazynier w radomszczańskim Kreishauptmannschafcie, potem – jako pracownik magistratu – prowadził ewidencję komornego płaconego przez lokatorów. Następnie uczył się stolarstwa w Fabryce Mebli Giętych „Thonet”.

Działał w Armii Krajowej pod pseudonimem „Satyr”. Walczył w oddziałach leśnych, redagował pismo „Czyn Zbrojny”. Zadebiutował w 1944 r. tomikiem Echa leśne [może zostały przez Marysię – jak pisał w jednym z opowiadań – wybębnione na „efce”?]. Już w 1943 r. Janusz Różewicz pisał o „Echach leśnych” przepowiadając bratu: „ty będziesz lepiej pisał ode mnie, będziesz lepszym poetą…”.

Po wojnie zdał maturę i rozpoczął studia na historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tam poznał wybitnych poetów, pisarzy, plastyków. Przyjaźnił się m.in.: z J. Przybosiem, L. Staffem, T. Borowskim, M. Porębskim, T. Kantorem, J. Nowosielskim. W 1949 r. zamieszkał w Gliwicach, gdzie spędził prawie 20 lat. Od 1968 r. aż do śmierci mieszkał we Wrocławiu.

Tomy poetyckie Niepokój (1947) i Czerwona rękawiczka (1948) zrewolucjonizowały – nie tylko polską – poetykę. Zainaugurowały czwarty system wersyfikacji w poezji, a następnie piąty, nazywany często „różewiczowskim”. Tadeusz Różewicz był laureatem wielu prestiżowych nagród. W latach 70. i początku lat 80. był poważnym kandydatem do Literackiej Nagrody Nobla. W 1999 r. został laureatem Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta za „Twórczość całego życia”, w 2000 r. dostał Nagrodę Literacką NIKE za tom Matka odchodzi. Otrzymał wiele nagród i tytułów honoris causa uznanych uniwersytetów.

Najbardziej znane tomy poetyckie to: Niepokój, Czerwona rękawiczka, Formy, Matka odchodzi, Szara strefa, Wyjście, Uśmiechy, Kup kota w worku. Chętnie czytane są również opowiadania, np.: Opadły liście z drzew, Przerwany egzamin, Śmierć w starych dekoracjach, Próba rekonstrukcji. Dramaty: Kartoteka, Stara kobieta wysiaduje, Białe małżeństwo, Pułapka, Kartoteka odrzucona. Wydał łącznie: 46 zbiorów wierszy i poematów, 8 zbiorów opowiadań, 18 dramatów, był współautorem 9 scenariuszy filmowych (do filmów brata Stanisława) oraz inne książki.

Klasyk awangardy, prekursor postmodernizmu, jeden z najwybitniejszych twórców literatury światowej.
W 1991 r. Tadeuszowi Różewiczowi nadano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Radomska.

O rodzinnym mieście wspominał kiedyś w jednym z wywiadów: „Magicznym naprawdę jest miasto, miasteczko, wieś, właściwie każda miejscowość, gdzie człowiek przyszedł na świat. Od tego zaczęło się jego życie, gdzie odejdzie nie wiadomo, i kiedy. Ale odejście nie jest już tak magiczne… Takie miejsce jest naprawdę magiczne. Dla mnie to jest Radomsko.” Po latach wracał do miejsca urodzenia incognito. (źródło: rozewiczopen.pl, nota autorstwa Beaty Anny Symołon)

Zmarł 24 kwietnia 2014 roku we Wrocławiu, spoczął na cmentarzu przy kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela w Karpaczu. W Radomsku od kilkunasta lat odbywa się cykl imprez kulturalnych poświęconych twórczości barci Różewiczów (Tadeusza, Janusza i Stanisława) - Różewicz Open Festiwal