Polityka rolna Unii

Decyzja o prowadzeniu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) została udokumentowana podpisaniem Traktatu Rzymskiego, na mocy którego, 25 marca 1957r. powołano Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Uznano, że rolnictwo, w którym zatrudnionych jest wielu obywateli powołanej Wspólnoty, wymaga specjalnego traktowania.

Uznano również, iż rolnictwo nie ma warunków do sprostania konkurencji rynku światowego.

W ramach wprowadzonego wspólnego rynku rolnego zlikwidowano cła i bariery ilościowe w handlu między państwami członkowskimi, ustanowiono wspólną taryfę celną i politykę handlową wobec innych państw nie będących członkami podpisanego porozumienia, zlikwidowano przeszkody w swobodnym przepływie osób, usług i kapitałów pomiędzy krajami członkowskimi jak również ujednolicono systemy prawne krajów członkowskich w tym obszarze, które pozwalają na funkcjonowanie wspólnego Rynku.

Wspólnota Europejska (WE), wypracowała formułę nowoczesnego rolnictwa z nowoczesną gospodarką żywnościową. Stała się największym na świecie eksporterem żywności przetworzonej osiągając najwyższe plony z upraw polowych i wydajności w hodowli zwierząt.

Korzystny dla rolnictwa Unii Europejskiej (UE) system polityki rolnej jest krytykowany za ogromne nakłady ponoszone z budżetu Unii Europejskiej i budżetów narodowych państw, ryzyko jakie niesie dla konsumenta intensyfikacja produkcji, oraz dotowanie rolnictwa w odniesieniu do wolnorynkowej polityki ekonomicznej UE co prowadzi do destrukcji w handlu światowym.

Obniżki cen skupu żywca wołowego w latach 1992/93-1995/96 były podstawą wprowadzenia do dopłat bezpośrednich w formie premii do pogłowia zwierząt.

Dotacje wyrównawcze (dotacje bezpośrednie) w Unii Europejskiej są instrumentem wspierającym dochody pewnych grup producentów rolnych, z tytułu obniżek cen interwencyjnych na określone produkty. Uzyskać je mogą producenci krajów członkowskich UE:

Przy staraniach o dopłaty do produkcji zwierzęcej producent musi posiadać dokument identyfikujący każde zwierzę (paszport) a zwierzę musi posiadać oznakowanie (2 kolczyki).
Przyznanie premii do bydła uzależnia się od obsady zwierząt na hektar powierzchni paszowej (obecny limit wynosi 2 sztuki duże na 1 ha powierzchni zajętej pod uprawę pasz. Premie przyznawane dla producentów owiec są limitowane do stada 1000 sztuk na terenach mniej korzystnych oraz 500 sztuk na pozostałych. Powyżej tych wielkości premie są wypłacane lecz są o połowę niższe.

Podstawą wypłat dopłat jest wniosek złożony przez rolnika w terminie do 15 maja lub 31 maja (dla upraw jarych) każdego roku o płatności, zarejestrowany w bazie danych, utworzonej w ramach systemu IACS (Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli).

Elementem wspierającym rolnictwo w ramach WPR są środki towarzyszące, na które składają się dopłaty rolno-środowiskowe, dopłaty z tytułu zalesień, wcześniejsze emerytury, dopłaty do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania.

Reformy zmodyfikowały również organizację poszczególnych rynków produktów rolnych (przez organizację należy rozumieć zestaw różnych instrumentów polityki rolnej stosowanych dla każdej grupy produktów rolnych, takich jak: zboża, rośliny oleiste, uprawy roślin wysokobiałkowych, tytoń, wołowina, baranina i mleko). Dodatkowe zmiany, łącznie z zastąpieniem zmiennych podatków importowych, stawkami celnymi, zostały wprowadzone w 1995 roku w rezultacie zobowiązań UE podjętych w czasie wielostronnych uzgodnień Rundy Urugwajskiej Światowej Organizacji Handlu zapisanych jako „Porozumienie w sprawie Rolnictwa WTO”.

ZASADY WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

INSTRUMENTY WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ
Głównymi instrumentami są:

CELE WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ

W strukturze zasiewów od kilku lat obserwuje się niekorzystną tendencję zwiększania powierzchni upraw zbóż – aktualnie 54 %, a ograniczania upraw roślin przemysłowych a także nasiennych. Równocześnie obserwuje się stały wzrost powierzchni pozostawionych bez uprawy.

Warunki przyrodniczo – glebowe dla produkcji rolnej na obszarze województwa śląskiego są bardzo zróżnicowane. Najgorsze warunki występują w powiecie żywieckim, nieco lepsze w powiatach: zawierciańskim, kłobuckim, będzińskim, myszkowskim i częstochowskim zdecydowanie najlepsze natomiast w powiecie raciborskim, gliwickim i lublinieckim.
Rozdrobnienie użytków rolnych jest zasadniczym problemem dla osiągania wysokiej efektywności produkcji rolnej, a tym samym jej konkurencyjności.

Na blisko 621 tys. ha funkcjonuje około 111 tys. indywidualnych gospodarstw rolnych. 80 % stanowią małe gospodarstwa, których powierzchnia nie przekracza 5 ha.

Rolnictwo i tereny wiejskie w województwie śląskim są istotnym elementem gospodarki regionu. Użytki rolne stanowią 50,5 % ogólnej powierzchni województwa. Dla porównania, w Polsce wskaźnik ten wynosi 59 %.

Pewną szansą dla rozwoju obszarów wiejskich jest agroturystyka i dynamiczny rozwój usług związanych z obsługą produkcji rolnej, jak też usług wysoko specjalistycznych (doradztwo produkcyjne, podatkowe, prawne). Niezbędnym warunkiem takich zmian jest podniesienie poziomu infrastruktury technicznej i społecznej wsi. Aktualnie najpilniejszym problemem z zakresu infrastruktury jest odprowadzanie ścieków i ich oczyszczanie. Dużych nakładów wymaga również drogownictwo oraz infrastruktura szkolna.

W województwie śląskim na 100 ha przypada 37 sztuk bydła i 66 sztuk trzody, co jest wartością zbliżoną do średniej krajowej (bydło 39, trzoda 97).

W obszarach wiejskich województwa śląskiego żyje 1,9 mln osób, co stanowi ok. 40 % ogółu ludności regionu, przy czym od kilku lat obserwuje się dodatnie saldo migracji na obszary wiejskie.

Wśród ludności wiejskiej około 39 % to osoby w wieku produkcyjnym. Szacuje się, że 338 tys. osób powyżej 15 roku życia utrzymuje się, w różnym stopniu, z pracy w rolnictwie, przy czym wyłącznie z pracy we własnym gospodarstwie rolnym żyje nieco ponad 49 tys. osób. Oznacza to, że przeszło 20 % osób czynnych zawodowo pracuje w rolnictwie, co w ocenie wskaźników europejskich jest wysoce niekorzystne, ponieważ ma zasadniczy wpływ na niską efektywność produkcji rolnej.
Zmniejszenie zatrudnienia rolniczego, w dużej skali, wiązać się musi ze zmianami strukturalnymi w rolnictwie, głównie poprzez koncentrację produkcji w mniejszej liczbie większych jednostek produkcyjnych, ale też – choć na mniejszą skalę – poprzez tworzenie dla części pracujących możliwości zarobkowania poza rolnictwem.