22 harcerki utonęły na jeziorze Gardno. Tragedia rozegrała się 74 lata temu

Większość uczyła się w Szkole Podstawowej nr 161 znajdującej się przy ul. Narutowicza 58. Ich drużynę nazywano „Małą Piętnastka”. To co wydarzyło się na jeziorze jest największą tragedią jaka wydarzył się na wodach śródlądowych. W Chorągwi Łódzkiej Związku Harcerstwa Polskiego przez laty otwarto wystawę poświęconą harcerka z „Małej Piętnastki”.

Na obozie w Gardnie Wielkiej w lipcu 1948 roku wypoczywały dziewczyny z 15 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej. W sumie trzydzieści siedem uczennic. Większość uczyła się w Szkole Podstawowej nr 161 znajdującej się przy ul. Narutowicza 58. Przed wojną w tym miejscu mieściło się gimnazjum i liceum Czapczyńskiej. Po zakończeniu okupacji ten sam budynek podstawówka dzieliła z XVI LO. W liceum istniała drużyna harcerska zwana „Dużą Piętnastką”, a w podstawówce - „Mała Piętnastka”...
Obóz organizowała jedna z nauczycielek szkoły, 37-letnia Eugenia Leszewska. Zabrała ze sobą dwie bratanice: 8-letnią Elżunię i 10-letnią Terenie Leszewskie.

18 lipca był ładnym, słonecznym, letnim dniem. Akurat wypadła niedziela. O dziewiątej rano harcerze z okolicznych obozów spotkali się na mszy świętej w kościele w Gardnie Wielkiej. Wtedy pani Stanisława Okoń ostatni raz widziała swoje kuzynki.

– Zapytały czy nie chce z nim popłynąć łódkami po jeziorze - wspominała Stanisława Okoń. – Powiedziałam, że nie, bo mój zastęp ma akurat dyżur w kuchni.

Harcerki wypłynęły dwoma łódkami. Do tej z silnikiem, od jakiegoś motocykla, dołączona była druga. Z relacji świadków wynika, że łódki znajdowały się na środku jeziora, gdy zaczęła do nich wpływać woda. Jedna z wersji tego zdarzenia mówi, że zgasł też silnik. Przewoźnik i mechanik zaczęli wylewać wodę, przenieśli część dziewczyn na drugą łódkę, tę bez silnika. Tymczasem fala była coraz wyższa, łódki kołysały się na prawo i lewo, w końcu się wywróciły. Inna z wersji zdarzeń jest taka, że gdy pojawiła się woda w łódkach, przewoźnik zaczął zawracać w kierunku brzegu. Wtedy obie się wywróciły...

Zginęły dwadzieścia dwie dziewczyny. Między innymi Halinka Broszkowska, uśmiechnięta, ciemnowłosa dziewczynka o ładnych, dużych, czarnych. Była Żydówką. Przez całą wojnę ukrywała się razem z rodzicami. Była jedynaczką. Rodzice nie chcieli by należała do harcerstwa. Przez to przestała być zastępową. Jej miejsce zajęła Joanna Skwarczyńska, córka profesor Stefanii Skwarczyńskiej, historyka literatury.

Śmierć poniosła też wtedy Basia Niepołomska, która pisała bajki, pięknie malowała. Jezioro pochłonęło też Halinkę Wizner. Była jedynaczką, tak jak wiele innych ofiar. Jej mama początkowo nie chciała rozmawiać z koleżankami córki. Gdy była na cmentarzu, to prosiła by nikt nie podchodził. Czas zabliźnił ranę.

Większość harcerek pochowano na Cmentarzu Starym przy Ogrodowej. Eugenia Leszewska i jej bratanice spoczęły na Zarzewie, a dwie inne harcerki na Dołach. Jak podawała ówczesna prasa na pogrzeb przyszło 25 tysięcy łodzian. Mszę przy ołtarzu polowym odprawiał biskup Kazimierz Tomczak. Niektórzy wspominają, że w trakcie ceremonii rozległa się wieść, że trumny są puste. Zrozpaczeni rodzice zażądali ich otwarcia. W trumnach leżały dziewczynki ubrane w białe koszule...

Dlaczego łódki utonęły? Dziś można powiedzieć, że powodem było przeciążenie. Jedna mogła pomieścić góra 15 osób, druga 6. Wsiadło do niej prawie 40...Podobno przewoźnik łódki pozostał bezkarny. Miał uciec z transportu do aresztu i przedostać się za granicę. Do końca też nie wiadomo czy odbył się proces winnych tragedii, choć zaraz po niej premier Józef Cyrankiewicz powołał międzyministerialna komisję, by zbadać okoliczności wypadku.