Orzekanie do renty

Renta z tytułu niezdolności do pracy, może być przyznana osobie całkowicie lub częściowo niezdolnej do pracy. Inaczej jest w przypadku renty socjalnej. Możesz ją otrzymać tylko wówczas, gdy lekarz orzecznik uzna cię za całkowicie niezdolnego do pracy oraz gdy stan ten ma związek z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej. Poza tym jednak zasady orzecznictwa lekarskiego w obu przypadkach niczym się nie różnią.

Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Podczas orzekania o niezdolności do pracy, lekarz orzecznik ZUS bierze zawsze pod uwagę dwa aspekty:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz szansę na poprawę w drodze leczenia i rehabilitacji. Ustala go na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej, wywiadu z pacjentem i bezpośredniego badania. Może też poprosić o dodatkowe badania, obserwację szpitalną lub konsultację specjalisty. Czasem, jeżeli dokumentacja jest wystarczająca, może zrezygnować z bezpośredniego badania.

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia zatrudnienia na innym stanowisku oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, wykształcenie, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Oceniając to korzysta z dokumentacji zatrudnienia z akt ZUS-u, rozmowy z pacjentem lub może dodatkowo poprosić o opinię psychologa.

Orzecznik odpowiada przy tym na pytania zadane przez wydział emerytalno-rentowy, do którego trafił twój wniosek o świadczenie. W przypadku rent z ogólnego stanu zdrowia, musi ustalić czy istnieje całkowita lub częściowa niezdolności do pracy, albo niezdolność do samodzielnej egzystencji, kiedy powstała i jak długo potrwa. W przypadku rent socjalnych odpowiada na pytania: czy istnieje całkowita niezdolność do pracy, kiedy powstała i czy pozostaje ona w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18. roku życia lub we wskazanym okresie, kiedy wnioskodawca się uczył lub studiował.

Zatrudnienie w warunkach pracy chronionej i na stanowiskach specjalnie przygotowanych dla osoby niepełnosprawnej nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Pamiętaj!

Niezdolność do pracy orzeka się na okres najwyżej pięciu lat. Orzeczenia na okres dłuższy wydaje się tylko wówczas, jeśli wedle wiedzy medycznej nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Inaczej jest tylko w przypadku osób, które zbliżają się do wieku emerytalnego. Jeżeli miały ostatnio prawo do renty przez co najmniej 5 lat, ukończyły 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn i nadal są niezdolne do pracy, lekarz ZUS wydaje im orzeczenie o niezdolności do pracy do ukończenia wieku emerytalnego 60 i 65 lat.

Odwołanie

Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS zarówno w sprawie renty z tytułu niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji jak i renty socjalnej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS, w ciągu 14 dni od daty doręczenia orzeczenia (najczęściej dostaje się je od razu po badaniu, do ręki). Tyle samo czasu ma również główny lekarz orzecznik lub osoba upoważniona przez prezesa ZUS do wniesienia do komisji zarzutu wadliwości takiego orzeczenia. Jako osoba zainteresowana zostaniesz powiadomiony o takim piśmie.

Ekspert wyjaśnia

Jacek Molenda,
zastępca głównego lekarza orzecznika w Oddziale ZUS w Sosnowcu

Nie należy mylić dwóch pojęć - orzecznictwa rentowego, prowadzonego przez lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z orzecznictwem o niepełnosprawności. Od początku 1997 roku oba systemy orzekania funkcjonują oddzielnie i mają inne cele. System orzeczniczy ZUS służy przyznawaniu świadczenia rentowego jako rekompensaty za utraconą zdolność do pracy i wynagrodzenia. Temu podporządkowane są kryteria medyczne oceniające zdolność do podjęcia zatrudnienia i zarobkowania. Lekarz orzecznik ustala, jakiego zatrudnienia osoba, ze względu na posiadane schorzenia nie może podjąć, jakie występują w tym zakresie przeciwwskazania.

Natomiast w postępowaniu orzeczniczym prowadzonym przez powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności, zasadniczą rolę odgrywa niepełnosprawność i wynikające z niej ograniczenia w samodzielnej egzystencji i integracji społecznej. Oceniają pod względem biologiczno-społecznym możliwość funkcjonowania w życiu społeczeństwa. Koncentrują się przede wszystkim na określeniu możliwości osoby niepełnosprawnej, wskazaniu pól działania, na których osoba może pozostać aktywna mimo posiadanych schorzeń. Orzecznictwo pozarentowe ma więc znacznie szerszy charakter.